Dromen van de Commons. Hoe kunnen we collectieve praktijken levend houden? Met Fleur Courtois, Silvia Mesturini, Marie Moreau (medeoprichter van het inmiddels opgedoekte Bureau des dépositions), Erika Sprey, Mihnea Tănăsescu en Agentschap.

Het Brusselse collectief Agentschap probeert al meer dan een jaar een nieuwe toekomst te "dromen” door een "practicauthèque" [praktijkbibliotheek] te bouwen en een groeiende lijst "grensgevallen" samen te stellen op het kruispunt en in de marge van de wet, het activisme en de kunst. Deze processen en praktijken werden ons nagelaten door kunstenaar Kobe Matthys, die vorig jaar overleed. Maar hoe houden we ze in stand?  

 

Op deze goedgevulde dag doen we een eerste collectieve poging om Agentschap te "dromen" door de verschillende lijnen van hun ecosysteem met elkaar te verbinden. Samen met Marie Moreau en het Bureau des dépositions, een structuur die het repressieve migratiebeleid in Frankrijk aanvecht door de rechten van migranten te herdefiniëren via het auteursrecht en co-auteurschap, beelden we ons in wat er met het Bureau zou kunnen gebeuren nadat een gerechtelijke uitspraak co-creatie ervan onmogelijk heeft gemaakt. Met Erika Sprey speculeren we over de toekomstige ontsluiting en activering van de praktijkbibliotheek van Agentschap, vertrekkend vanuit "droomscenario’s" waarin inheemse tradities clashen met (post)moderne ideeën rond commodificatie en insluiting. Deze oefening leidt tot een collectieve dialoog waarin Erika Sprey en Mihnea Tănăsescu onderzoeken hoe we de daadkracht van meer-dan-menselijke entiteiten kunnen versterken. We putten hiervoor inspiratie uit casussen uit het natuurrecht en denken na over hun implicaties voor de collectieve zorg voor de commons. We sluiten af met een experimentele groepssessie onder leiding van Fleur Courtois en Silvia Mesturini, waarbij we het filosofisch instrument Tarot Souriau gebruiken om struikelblokken te identificeren en de toekomst van Agentschap op een pragmatische manier te (her)construeren.   

 

Het evenement gaat door in de praticauthèque van Agentschap, Théodore Verhaegenstraat 18, 1000 Brussel. Er wordt koffie geserveerd vanaf 09:30. Om 10:00 gaat de sessie over het Bureau des dépositions van start, gevolgd door een lunch om 13:00. In de namiddag is er de droom-sessie over Agentschap om 14:00 en de Tarot Souriau-lezing om 17:00. Het evenement is gratis en verloopt in het Engels en het Frans. Vul dit formulier in om een plek te reserveren. De eerste sessie (Bureau des dépositions) en de tweede sessie (Dromen van Agentschap) zijn beperkt tot 40 personen. De tarotlezing is beperkt tot 15 personen.  

  

Marie Moreau is beeldend kunstenaar en documentairemaker. Tussen 2001 en 2006 was ze mede-activator van Syndicat d'initiatives, dat meermaals werd tentoongesteld en in 2006 te zien was op de Biënnale van Parijs. In 2012 creëerde ze Atlas Local, een systeem voor het verzamelen (en verkopen) van grillige landkaarten. In 2013 richtte ze mee Crossing Maps op, een onderzoeks- en creatieplatform voor alternatieve reiskaarten, die later clandestien werden gemaakt onder het heersende migratiebeleid. In de periode 2017-2023 bleef ze werken met critici en slachtoffers van de migratiepolitiek. Ze is ook een van de oprichters van het Bureau des Dépositions, een creatieve cel die een nieuwe invulling wil geven aan rechtvaardigheid, co-auteurschap en coöperatieve actie. De tien co-auteurs hebben inmiddels talrijke immateriële werken en performances gemaakt. Moreau heeft net de film Paradis barbarie ingeblikt, die het milieurecht ter discussie stelt aan de hand van de verhalen van een groep mensen die ziek of in remissie zijn, of genazen van kanker.  

  

Erika Sprey is onderzoeker, schrijver, (para)curator, dynamische systeem-constellator en coach voor kunstenaars en activisten. Als voormalig hoofdcurator van Studium Generale aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag ontwikkelde ze uitgebreide educatieve programma's zoals Wxtch Craft en Earth Craft. Haar huidige onafhankelijke onderzoeksproject, Dream Craft, is het sluitstuk van een trilogie die gericht is op het herschrijven van Eurocentrische koloniale geschiedenissen, het herstellen van onderdrukte kennistradities, zoals hekserij en voorouderlijke en inheemse vormen van zorg voor de aarde, en het dromen in – en voor – het collectief.  

 

Mihnea Tănăsescu is postdoctoraal onderzoeker voor het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FRS–FNRS) en docent aan de School of Human and Social Sciences, verbonden aan het Departement Sociologie en Antropologie van de Universiteit van Bergen. Zijn laatste boeken zijn Ecocene Politics en Understanding the Rights of Nature: A Critical Introduction. 

 

Silvia Mesturini is antropologe en doceert aan de École de Recherche Graphique in Brussel en aan de UCLouvain. Haar onderzoek richt zich op inheemse Amerikaanse geneeskunde in relatie tot het kolonialisme en de transformatie van omgevingen en levenswijzen in hulpbronnen. Haar werk bevindt zich op het snijvlak van feministische en inheemse epistemologieën. 

Fleur Courtois is filosoof, vertaler en docent-onderzoeker aan de Brusselse kunstscholen INSAS en ERG. Ze is ook lid van GECo, de groep Constructivistische Studies aan de VUB. Ze vertaalt Angelsaksische werken die gaan over milieuwetenschap, ecofeminisme en etnografie. 

Agentschap is een internationaal initiatief en de naam van een in Brussel geregistreerde vereniging die in 1992 werd opgericht door Kobe Matthys (1970-2023). Samen met onderzoekers maakt Agentschap een collectief beheerde en groeiende lijst van "grensgevallen", die zich verzet tegen de radicale splitsing tussen natuur en cultuur. De lijst brengt de verschillende gebieden van het geïntegreerde wereldkapitalisme in kaart en is grotendeels afgeleid van controverses en rechtszaken rond eigendom, van het begin van omheining van de commons in de 17e eeuw tot op heden. De ecologische crisis heeft een nieuwe impuls gegeven aan een eigendomsconcept dat berust op onderlinge afhankelijkheid, gedeelde omgevingen en wederzijdse aanpassingen. Deze inclusieve (her)interpretatie staat in schril contrast met het exclusieve eigendom zoals beschreven in de wet. Het koloniale concept van eigendom gaat uit van een fundamentele scheiding tussen cultuur en natuur en heeft dus baat bij een logica van tegenstellingen – tussen expressies en ideeën, verhalen en feiten, subjecten en objecten, mensen en niet-mensen, originaliteit en traditie, individuen en groepen, geest en lichaam, enzovoort. Elke controverse die in de lijst van "grensgevallen" is opgenomen, vertegenwoordigt een verzet tegen deze scheidingslijnen. Agentschap haalt deze lijst aan in verschillende "samenkomsten", die de vorm aannemen van tentoonstellingen, performances of publicaties.